Samoloty Bułgarskich Sił Powietrznych IX.1939-V.1945

[Sarmor]

Ostatnimi czasy wpadł mi do głowy pomysł stworzenia własnej listy eskadr do Sturmovik Commandera, a że pierwotna nacja była dość... ambitna, postanowiłem "na rozgrzewkę" opisać coś mniejszego. No i padło na Bułgarów.
Potrzebne mi są informacje nt. dostępności samolotów bojowych (tj. bez samolotów sztabowych, szkolnych i - przynajmniej na razie - transportowych) wraz z miesiącem i rokiem wprowadzenia do służby, ilością oraz miesiącem i rokiem wycofania ze służby.

Jak na razie na podstawie niezbyt poważnych źródeł udało mi się stworzyć poniższą listę i byłbym bardzo wdzięczny, gdyby ktoś ją skorygował. Brakuje na niej samolotów, które były dostępne w nieznacznych ilościach (1 czy 2), co jest celowym zabiegiem (nie zostaną uwzględnione w grze).

Myśliwce
Avia B.135 – 12 otrzymanych od Niemiec w lutym 1943 i w sierpniu wprowadzone do służby, wycofane koniec 1944; według Ospreyowskiego "Slovakian & Bulgarian Aces of WW2" z racji słabego uzbrojenia (2 kmy 7,92, brak działka 20mm) były używane wyłącznie jako samoloty szkolne i wzięły udział w jednej misji bojowej - czy ktoś mógłby to potwierdzić?
Avia B.534 – 60 dostarczonych w 1939, 18 w styczniu 1940, wycofane 1945.
Bf 109E-4 – 10 dostarczonych w czerwcu 1940, wycofane 1943/44.
Bf 109E-7 – 9 dostarczonych w 1941, wycofane w 1944.
Bf 109G-2 – 23 dostarczone w marcu 1943, 23 we wrześniu 1943, ~25 na początku 1944, wycofane w 1947.
Bf 109G-4 – nieznana liczba dostarczona we wrześniu 1943, 13 na początku 1944, łącznie ok. 20, wycofane w 1947.
Bf 109G-6 – 28 w styczniu 1944, 30 później w 1944, wycofane w 1947.
Dewoitine D.520 – 96 dostarczonych we wrześniu i październiku 1943, wycofane w 1946-47.
PZL P.24B – 12/14 dostarczonych w 1938, od połowy 1940 większość niezdatna do użytku z braku części zapasowych, wycofane w 1941.
PZL P.24C – 20 dostarczonych w 1938, od połowy 1940 większość niezdatna do użytku z braku części zapasowych, wycofane w 1941.
PZL P.24F – 22 dostarczone w 1939, od połowy 1940 większość niezdatna do użytku z braku części zapasowych, wycofane w 1942.

Bombowce
Avia B.71 (licencjonowany Tupolew SB-2M-100) - 24 wprowadzone do służby w 1939, 8 w 1940, wycofane 1945.
Dornier Do 17K – 15 zdobytych w 1941 na Jugosławii, ale tylko 6 wyremontowanych na tyle, że nadawały się do użytku; wycofane w 1945.
Dornier Do 17M – 10 dostarczonych w sierpniu 1940, 12 we wrześniu 1943, wycofane w 1945.
Dornier Do 17P – 18 kupionych we wrześniu 1940, wycofane w 1945.
Ju 87D-5 – 40 dostarczonych w pierwszej połowie 1940, wycofane w 1945.
PZL 43 – 12 dostarczonych pod koniec 1937, wycofane w 1944.
PZL 43A – 36 dostarczonych od marca do sierpnia 1939, 2 w 1940 roku, wycofane w 1944.

Zwiadowcze
DAR-3 Garvan III – 12 dostarczonych w 1939, wycofane w 1945*.
Fw 189 – 16/18 dostarczonych pod koniec 1943, większość wycofana w połowie 1945, ostatnie w 1949.
Kaproni Bulgarski KB-4 Chuchuliga II – 28 dostarczonych w latach 1938-39, wycofane w ?.
Kaproni Bulgarski KB-5 Chuchuliga III – 45 dostarczonych w latach 1939-40, wycofane w ?; jak bardzo te samoloty różniły się od KB-4?
Kaproni Bulgarski KB-11-II – 6 dostarczonych w 1941, wycofane w 1949.
Kaproni Bulgarski KB-11A Fanzan – 43 wyprodukowane do końca 1942, wycofane w 1947.
Letov Š-328 – 60/62 dostarczone w 1939, wycofane w 1945.

Jest też kilka samolotów, które budzą moje wątpliwości:
DAR-3 Garvan I – 6 dostarczonych w 1936, wycofane na początku lat 40tych*.
DAR-3 Garvan II – 6 dostarczonych w 1937, wycofane*.
Dornier Do11D – 12 dostarczonych w 1937, wycofane w 1944?; nie mam pewności, czy były wykorzystywane jako bombowce, czy też wyłącznie jako samoloty transportowe.
Fi 156 – 12 dostarczonych w 1941, wycofane w 1953. Mam wątpliwości, czy stosowano ich do rozpoznania, bo natknąłem się tylko na informacje o wykorzystaniu ich jako maszyn łącznikowych.
Ił-2 - kilka stron upiera się, że Bułgarzy otrzymali Iljuszyny i inne maszyny radzieckie, ale jedyna sensowna data, na jaką trafiłem, był maj 1945, czyli już trochę za późno.
Ju 88 - kilka stron internetowych podaje Bułgarię jako użytkownika, ale bez żadnych konkretnych informacji.

* Gavran III zdecydowanie "załapał się" na II WŚ, ale co do poprzednich wersji mam wątpliwości, czy nie zostały wycofane przed 1941 (z naciskiem na grudzień, kiedy Bułgaria oficjalnie przystąpiła do wojny).
Bułgarskie Siły Powietrzne korzystały też z innych maszyn DAR, ale ze znalezionych przeze mnie informacji były to albo maszyny szkoleniowe, albo prototypy w śmiesznej ilości.

Na razie to by było na tyle. Będę wdzięczny za przejrzenie tych informacji, skorygowanie ich, potwierdzenie lub rozwianie wątpliwości i ewentualnie podanie dostępnych u nas źródeł.
(Wybaczcie mi korzystanie z angielskiej transkrypcji cyrylicy, ale korzystam z anglojęzycznych źródeł.)

Zmieniłem delikatnie tytuł postu
DT

[DT]

PZLP.24C/F nie służyły w Bułgarii, w służbie była tylko wersja P.24B w ilości 12 egzemplarzy.. ustosunkuje się do pozostałych samolotów w trakcie łyk-endu...

[Sarmor]

Anglojęzyczne źródła z jakichś powodów upierają się przy tym, że udało nam się na krótko przed wybuchem wojny wysłać do Bułgarii dostawę P.24F. Z kolei w polskich faktycznie jest tylko o P.24B, a my to powinniśmy wiedzieć lepiej.
To jeszcze potrzebne mi będzie ustalenie, w jakim miesiącu zostały wycofane, bo pewnie znikną z listy.

Coś cienko widzę te siły myśliwskie Bułgarów...

[DT]

Najbardziej wiarygodnym źródłem dotyczącym P.24 jest monografia wydawnictwa Kagero, można też posłużyć się monografią wydawnictwa Militaria... :faja:

[DT]

Avia B.135 – 12 otrzymanych od Niemiec w lutym 1943 i w sierpniu wprowadzone do służby, wycofane koniec 1944; według Ospreyowskiego "Slovakian & Bulgarian Aces of WW2" z racji słabego uzbrojenia (2 kmy 7,92, brak działka 20mm) były używane wyłącznie jako samoloty szkolne i wzięły udział w jednej misji bojowej - czy ktoś mógłby to potwierdzić?

Samolot w dokumentach bułgarskich figuruje jako Avia Av-135 (typ oznaczony w niemieckim stylu, gdyż dostawa była już pod okupacją), były to maszyny bojowe używane przez eskadrę (jato) instruktorską, czyli przeznaczona dla najbardziej doświadczonych pilotów (instruktorów, wcześniej używali naszych P.24 - eskadra ta była odpowiednikiem niemieckich jednostek oznaczanych jako Lehr), . Wersja licencyjna (planowano wyprodukować 50 maszyn) miała nosić oznaczenie DAR-11 Ljastovica.

Avia B.534 – 60 dostarczonych w 1939, 18 w styczniu 1940, wycofane 1945.

Samoloty Avia B-534.IV zakupiono latem 1939 roku, samoloty otrzymały bułgarską nazwę Dogan i trafiły do 2. dywizjonu myśliwskiego (istrebitielien orljak); co do ilości zakupionych maszyn to monografia wydawnictwa MBI potwierdza 78 egzemplarzy, natomiast pismo HPM podaje iż było to 72 maszyny, ja obstawałbym przy pierwszej liczbie, gdyż byłoby to cztery jato po 15 maszyn + jato szkolne z 12 maszynami i zapewne 6 maszyn w rezerwie. W IV. 1942 roku maszyny trafiły do 612 i 622 jato z 6. pułku myśliwskiego (istrebitielien połk). Od września 1943 roku przekazywane stopniowo do 2. eskadry 2. pułku szturmowego (szturmowyj połk), karierę skończyły latem 1945 roku.

Na razie tyle, kontynuacja możliwe że wieczorem :>

[DT]

Myśliwce
Bf 109E-4 – 10 dostarczonych w czerwcu 1940, wycofane 1943/44.
Bf 109E-7 – 9 dostarczonych w 1941, wycofane w 1944.

Samoloty Messerschmitt Bf-109E tak jak piszesz zostały zakupione w ilości 19 egzemplarzy, jednak nie były to wersje E-4/7 ;D .
W I. połowie 1940 roku zakupiono 10 egzemplarzy Bf-109E-3a, samoloty były nowe i dostarczono koleją w VI.1940, zewnętrznie nie różniły się od wersji Bf-109E-4 (co jest bardzo mylące dla pisarzy lotniczych) - samoloty otrzymały nazwę Strieła.
Zimą 1941 roku zakupiono 9 używanych samolotów Bf-109E-7, podczas remontów przed dostarczeniem nowemu użytkownikowi maszyny doprowadzono do standardu wersji Bf-109E-3a (!). Jeden z tych egzemplarzy utracono bardzo szybko (być może w czasie lotu dostawczego) i nigdy go nie zastąpiono.
"Emile" służyły w 682. i 692. eskadry (jato) z 3. dywizjonu myśliwskiego (istriebitielien orljak). W X.1940 roku eskadry przesunięto do patrolowania wybrzeża M. Czarnego. W służbie tej pozostawały do III.1942 roku, kiedy to weszły w skład 6. pułku myśliwskiego (istrebitielien połk), tworząc jeden z trzech orljaków.
1.IX.1943 roku w służbie było się ponad 12 "Emilii" znajdując się w 3. dywizjonie 6. pułku.
W I. połowie 1944 roku ocalałe maszyny przesunięto do szkolnictwa, by pod koniec następnego roku zniknąć całkowicie ze stanu Bułgarskich Sił Powietrznych

Bf 109G-2 – 23 dostarczone w marcu 1943, 23 we wrześniu 1943, ~25 na początku 1944, wycofane w 1947.
Bf 109G-4 – nieznana liczba dostarczona we wrześniu 1943, 13 na początku 1944, łącznie ok. 20, wycofane w 1947.
Bf 109G-6 – 28 w styczniu 1944, 30 później w 1944, wycofane w 1947.

Jeżeli chodzi o "Gustawy" to użytkowano ich znacznie więcej i w bardziej różnorodnych wersjach, ale do rzeczy...
Bułgarskie Siły Powietrzne do września 1944 roku otrzymały (w ramach zakupów i jako dar) co najmniej 145 Bf-109G-2/4/6 oraz po przejściu na stronę sowiecką zdobyli kilka (kilkanaście?) "Gustawów" nieznanych podwersji oraz na przełomie III./IV. 1945 roku przejęli ze zdobyczy sowieckich ok. 50 Bf-109G-2/6/10/12.
Pierwsze "Gustawy" w ilości 16 sztuk Bf-109G-2 miały dotrzeć do Bułgarii w XII.1942 roku, jednak Niemcy nie dotrzymali umowy i samoloty dotarły do Bułgarii dopiero w I. połowie marca 1943 roku. Przy czym część Źródeł utrzymuje, iz były to maszyny w wersji G-2a. Podobnie jak "Emile" trafiły one do 3. dywizjonu 6. pułku.
W VI.1943 roku Niemcy obiecali kolejną dostawę 48 Messerschmittów Bf-109, tym razem w wersji G-6 jednak zdołali dostarczyć tylko 12 egzemplarzy w lipcu i 1 sztukę w sierpniu (zapewne jako uzupełnienie po straconej maszynie).
W sierpniu wynegocjowano koleją dostawę tym razem 63 "Gustawów", tym razem Niemcy dostarczyli po 6 maszyn w końcu sierpnia i we wrześniu oraz 1 egzemplarz w XI.1943 roku.
1.IX.1943 roku w służbie było się prawdopodobnie 35 "Gustawów" (w wersjach G-2/6) znajdując się w 3. dywizjonie 6. pułku.
W X.1943 roku w służbie było prawdopodobnie 28 Bf-109G-2 i 12 Bf-109G-6.
W połowie I.1944 roku Bułgaria otrzymała 25 "Gustawów" w wersjach G-2/2Trop/4
W II.-III. 1944 roku Niemcy dostarczyli 40 (lub tylko 38) Bf-109G nieznanych bliżej podwersji.
W V.1944 roku dostarczono 28 samolotów Bf-109G-6.
W okresie od lipca do 9. września 1944 roku otrzymano z Niemiec 44 "Gustawy" (z obiecanych 80-ciu) bliżej nie określonych podwersji.
30.VIII.1944 roku na stanie Bułgarskich Sił Powietrznych były 103 egzemplarze samolotu Messerschmitt Bf-109G, z tego 2. dywizjon 6. pułku miał 18 sprawnych i 36 niesprawnych "Messserów", a 3. dywizjon tego pułku odpowiednio 10 i 39 maszyn.
9. września nastąpił przewrót w Bułgarii i 28-go tego miesiąca 2.dywizjon 6. pułku miał 6 sprawnych i 7 niesprawnych "Gustawów", a 3 dyon tego pułku odpowiednio 11 i 12 maszyn.
28.IX.1944 roku Bułgarzy posiadali 36 "Gustawów", a 1.I.1945 roku już 65 maszyn tego typu (z tego 30 sprawnych).
Na przełomie III./IV.1945 roku ze składów zdobyczy wojennej sowieckiej 17 Armii Powietrznej przejęto wzmiankowane na wstępie ok. 50 "Gustawów". Kilka z nich stracono w trakcie lotów dostawczych.
Messerschmitty Bf-109G zakończyły swą służbę w lotnictwie bułgarskim w 1947 roku, w raz z przekazaniem ostatnich 59 maszyn, w ramach reparacji wojennych, Jugosławii. Były to maszyny w wersjach G-2/10/12, ale nie można wykluczyć iż nie było wśród nich innych podwersji

[Andy]

W okresie od lipca do 9. września 1944 roku otrzymano z Niemiec 44 "Gustawy"

9. września nastąpił przewrót w Bułgarii

Mówiąc oględnie "czynniki decyzyjne" III Rzeszy nie wykazały się w tym przypadku szczególną dalekowzrocznością. ;D

[Sarmor]

Jeżeli chodzi o "Gustawy" to użytkowano ich znacznie więcej i w bardziej różnorodnych wersjach, ale do rzeczy...

Znalazłem informacje na temat wersji G-10/12/14, ale podano czerwiec 1945 jako datę zdobycia i wprowadzenia do służby.

Ogólnie Twoja pomoc przerasta wszelkie moje oczekiwania. Aż mi trochę żal, że będę musiał te informacje odrobinę uprościć, ale takie niestety założenie gry...

[DT]

Jeżeli chodzi o "Gustawy" to użytkowano ich znacznie więcej i w bardziej różnorodnych wersjach, ale do rzeczy...

Znalazłem informacje na temat wersji G-10/12/14, ale podano czerwiec 1945 jako datę zdobycia i wprowadzenia do służby.

Starsze opracowania podawały, że Bułgarzy po wojnie używali bliżej nie określoną liczbę samolotów Bf-109G-10/14 (z jednym dużym bąblem nad silnikiem), tymczasem najprawdopodobniej był to tylko jeden taki samolot w wersji Bf-109G-10, a całe zamieszanie powstało z powodu nie właściwej identyfikacji samolotów przekazanych w ramach reparacji Jugosławii.


Fotografia pochodzi z Monografii Lotniczych nr 50 Wydawnictwa AJ-Press

Podobnie jest z identyfikacją "Emilii", gdyż używano to tylko samoloty w wersji E-3a, a nie jak podają stare opracowania w wersjach E-4/7 :faja:

Wkrótce ciąg dalszy, bo muszę się trochę przekopać przez materiały źródłowe ;D

[DT]

W okresie od lipca do 9. września 1944 roku otrzymano z Niemiec 44 "Gustawy"

9. września nastąpił przewrót w Bułgarii

Mówiąc oględnie "czynniki decyzyjne" III Rzeszy nie wykazały się w tym przypadku szczególną dalekowzrocznością. ;D

Andy przekazywano sprzęt, aby utrzymać sojusznika u swego boku... podobnie było np. z Finlandią...