Armia osmańska

[Raleen]

Armia osmańska w okresie bitwy pod Wiedniem (1683)
Zależnie od sposobu powoływania jednostek i miejsca ich stacjonowania, oddziały tureckie, które tworzyły całą mozaikę różnorodnych formacji, można podzielić na trzy następujące grupy:

1. Zaciężne oddziały stołeczne (kapykułowie)
Jednostki opłacane bezpośrednio ze skarbu sułtana, dzieliły się na dwa korpusy: korpus janczarów i korpus jazdy sipahiów.
Piechota, artyleria, jednostki inżynieryjne i logistyczne:
- Jeni czeri („nowe wojsko”) – powołani po raz pierwszy w 1330 r. przez sułtana Orhana lub według innej wersji w 1361 r. przez sułtana Murada I. Rekrutowani z chłopców chrześcijańskich, zabieranych za młodu od rodzin i wychowywanych w wierze mahometańskiej i surowej dyscyplinie. Jednostki o wysokiej dyscyplinie posuniętej aż do fanatyzmu. Byli zawsze skoszarowani i mieli zakaz zakładania rodzin. Od połowy XVI w. do oddziałów janczarów zaczęto przyjmować także rodowitych Turków. Podzieleni byli na oddziały o nazwie orta albo oda liczące etatowo ok. 500 żołnierzy, jednak w praktyce posiadające niższe stany liczebne. Oddziałami tymi dowodzili czorbaszi i podlegli im odabaszi. Naczelnym dowódcą korpusu janczarów był janczaraga. Używali charakterystycznego dla ich formacji nakrycia głowy – kecze, wysoka czapa z filcowym „rękawem” odrzuconym do tyłu, jednak w XVII wieku głównym nakryciem głowy staje się turban. Janczarzy byli piechotą strzelczą, więc podstawową bronią był początkowo łuk refleksyjny, zastępowany od XVI w. przez broń palną – strzelbę (muszkiet) zwany janczarką. Janczarka różniła się od broni zachodniej tym, że była dość masywna i miała długą lufę, co powodowało konieczność stosowania przy strzelaniu podpórki (forkietu). Początkowo stosowano w niej zamek lontowy, a od XVII wieku skałkowy. Bronią sieczną (uzupełniającą) janczarów były kindżały, szable i krzywe jatagany. Formacja charakteryzowała się świetnym wyszkoleniem strzeleckim.
Poza janczarami w skład wojsk kapykularnych wchodzili:
- topczyjowie – artylerzyści
- lagymdży – minerzy
- kumbaradży – granatnicy
- toparabadżyjowie – przewoźnicy dział
- szatyrowie – szybkobiegacze roznoszący rozkazy
- bartaldży – drwale
- sakkowie – woziwody
Kawaleria:
- sipahiowie – występowali w turbanach i kaftanach, uzbrojeni w długą spisę z proporcem oraz szablę, jako uzbrojenie pomocnicze posiadali często łuki lub pistolety. Dowódcą tej formacji był sipahaga.
- silihdarowie – ciężka jazda nosząca hełmy (najczęściej misiurki i szyszaki) i zbroje (najczęściej kolczugi, ale też niekiedy zbroje „zwierciadlane”), uzbrojenie zaczepne stanowiła cięższa niż u sipahiów spisa z proporcem oraz ciężki pałasz oraz koncerz.
- ulufedzijowie prawego skrzydła – jazda lekka
- ulufedzijowie lewego skrzydła – jazda lekka
- garibowie prawego skrzydła – lekka jazda arabska
- garibowie lewego skrzydła – lekka jazda arabska
W sumie kawaleria kapykularna składała się z 6 formacji.

2. Oddziały nadgraniczne (seratkułowie)
Pobierali również żołd, ale nieregularnie, powoływani głównie w czasie przygotowań do wojny.
- azabowie – piechota
- sejmeni – piechota używająca koni, bardzo podobna do dragonów
- müselem – pionierzy
- arnauci – albańska gwardia wezyrska
- deli („szaleni”) – oddziały wyborowej jazdy, żołnierze używali skrzydeł i okrywali się skórami dzikich zwierząt. Przynajmniej to ostatnie zostało zapożyczone od nich przez polską husarię.
- gönülü – jazda lekka, używana do zwiadów i zagonów.

3. Zaciężne oddziały prowincjonalne (jerlikułowie)
Różnego rodzaju formacje piesze, konne, artyleryjskie i inżynieryjne, analogiczne do wojsk kapykularnych.

4. Pospolite ruszenie lenników (toprakli)
Głównie złożone z jazdy zwanej dżebeliami lub spahisami (podobnie jak jedna z formacji kapykularnych).

5. Kontyngenty państw wasalnych
Wojska Chanatu Krymskiego, Siedmiogrodu, Mołdawii i Wołoszczyzny i inne. Traktujemy je odrębnie, nie wchodziły bowiem bezpośrednio do armii osmańskiej i stąd proponuję je tutaj pomijać.

Jak widać z tego pobieżnego wykazu, w armii tureckiej występowało wiele różnorodnych formacji, w tym także takie odpowiadające formacjom europejskim, jak sejmeni, stanowiący odpowiednik jednostek dragonów. Co ciekawe, armia turecka posiadała także odrębną formację piechoty morskiej. Pod względem ubioru formacja ta przypominała w większości janczarów (nosili charakterystyczne nakrycie głowy z filcowym „rękawem” odrzuconym do tyłu), również pod względem uzbrojenia prezentują się bardzo podobnie – główną bronią była broń strzelecka oraz raczej nie używali broni ochronnej w postaci tarcz itp. Mam nadzieję, że z czasem uda się nam uzupełnić i rozszerzyć powyższe informacje.

[kadrinazi]

Istniała jeszcze formacj tufekci - piechota umundurowana i uzbrojona na sposób zachodni (muszkiety, z broni ręcznej podobno nawet szpady). Występowała w niewielkich oddziałach, czasami była używana jako dragoni.

[Raleen]

To była piechota zaciężna czyli w ramach formacji kapykularnych czy lokalne oddziały zaciężne?

Ten wykaz oczywiście jest tylko na początek, zakładam, że niektóre osoby będą być może dysponowały lepszymi danymi.

[kadrinazi]

Oddziały lokalne, ale dobrze wyszkolone i zdyscyplinowane. Trochę informacji o armii osmańskiej można też znależć na podforum o WAB;ie - nieco ten temat wałkowaliśmy.

[Raleen]

Coś na temat, po niemiecku:

http://www.tuerkenbeute.de/

Słowiku, jak byś się nudził to..

I jeszcze galeria:

http://digitalgallery.nypl.org/nypldigi ... _id=269277

[slowik]

Ladne zestawienie roznego rodzaju sprzetu zlupionego na Turkach....
"Highlighty" wystawy mozna ogladac w 3D i jest tez opis. Jakby ktos sie czyms specjalnym interesowal moge owy tekst przetlumaczyc w tym topicu.

[Raleen]

W muzeum w Wiedniu mają podobno niezłe zbiory, u nas w Muzeum Wojska Polskiego zresztą jest też co oglądać spośród rzeczy wziętych w wyniku tej bitwy.

[slowik]

Dokladnie. Niestety w "zbrojowni" nie bylem kilka miesiecy ale jest tam conieco. Na stronie znalazlem tylko to (to ze jest wiecej gwarantuje i moze jak znajde czas wybiore sie "na zdjecia" ) ale przynajmniej opisane w jezyku angielskim:
http://www.khm.at/system2E.html?/staticE/page11.html

Niemniej strona o "lupach" jest ciekawa i ladnie przedstawia eksponaty.

[Raleen]

Odnośnie ciekawych jednostek, w armii osmańskiej występowały specjalne jednostki wielbłądów, którym do boków troczono działa. Piszą, że w celach transportowych. Było to bardzo podobne do dział skórzanych Gustawa Adolfa, które transportowały konie.

[slowik]

Cos takiego tez mi sie juz raz o uszy obilo...

Ale co sie dziwic, wielblady jakos jak widac do tego sie nadaja :
http://home.comcast.net/~light123/img/G ... Camel1.jpg

[Raleen]

Ciekawe, ale to chyba bardziej współczesne, prawda Słowiku?

W tamtym przypadku działa wielbłąd miał z boku.

[slowik]

Jasne ze stosunkowo wspolczesne (XIX. wiek jezeli sie nie myle), niemniej patrzac na ewolucje wielbladow to kilkaset lat w ta czy w ta nie gra roli.

Gdzies widzialem cos takiego jak wielblad mial armaty po bokach...musze poszukac.

[Itagaki]

Mi się wydaje że działa z boku były wyłącznie do transportu. nie jestem w stanie sobie wyobrazić skutecznego celowania z nich z takiej pozycji.

[Zeka]

Grenadyer, dobrze Ci się wydaje Wielbłądy służyły do transportu lekkich dział. Między innymi u J. Wimmera jest zamieszczona reprodukcja ryciny przedstawiającej takiego "artyleryjskiego" wielbłąda.

[Itagaki]

Jednak rycina zamieszczona przez slowika to już inna historia. Widać tam mechanizm stabilizujący działko. Ciekawe jak na wielbłąda oddziaływał odrzut, niemały przecież