[OdB] Bitwa warszawska 28-30 lipca 1656

Od upadku Konstantynopola do wybuchu rewolucji francuskiej (1789).
Awatar użytkownika
Witold Janik
Namiestnik
Posty: 332
Rejestracja: środa, 27 grudnia 2006, 17:21
Lokalizacja: Raszyn 1809
Has thanked: 297 times
Been thanked: 12 times
Kontakt:

[OdB] Bitwa warszawska 28-30 lipca 1656

Post autor: Witold Janik »

STRONA SZWEDZKA
Podaję moją próbę rekonstrukcji sił uczestniczących w bitwie (na podstawienie pracy: Mirosław Nagielski, "Warszawa 1656", Bellona 1990). Przybliżoną (uśrednioną) liczebność poszczególnych jednostek ustaliłem dzieląc sumę siły danej broni przez ilość regimentów (piechota) lub przez ilość skwadronów a następnie mnożąc przez liczbę skwadronów w poszczególnym regimencie (jazda). Patrz też: http://www.jest.art.pl/ustawarmiszwed.jpg - jest to jeden z dwóch przypuszczalnych schematów rozstawienia armii szw.--brand. podanych w książce.
Ze względu na zaokrąglenie przeze mnie liczb zestawienie liczebności poszczególnych jednostek nie odpowiada podanym poniżej sumom.
Ostatnia cyfra oznacza numer linii (od 1 do 3) w której jednostka miała zajmować szyk oraz ewentualnie oznaczenie prawego skrzydła (P).

A. Wojsko szwedzkie (lewe skrzydło).
Ok. 7500 kawalerii w 35-37 skwadronach i ok. 2000 piechoty w 6 regimentach.

Dragonia:
- reg. fiński Berendsa 400 2
- reg. Radziwiłła 200 2
- reg. von Sulzbach 200 1

Rajtaria:
- reg. Smaland 400 1
- reg. Upland 200 1
- reg. Ostgothen 200 1
- reg. Westgothen 400 2P
- reg. Nyland 200 3
- reg. gw. Karola X Gustawa 200 1
- reg. gw. królowej 200 1
- reg. ks. Adolfa Jana 200 1
- reg. K. G. Wrangla 200 2P
- reg. Sinclaira 200 2
- reg. Taubego 200 1
- reg. Sadowskiego 600 3
- reg. Yxkull 200 3
- reg. von Boddekera 200 2P
- reg. Konigsmarcka 600 3
- reg. von Baden-Durlach 200 2
- reg. J. Waldecka 400 1
- reg. Wittenberga 200 2
- reg. Hammerskiolda 200 2
- reg. von Aschberg 200 2
- reg. von Bretlach 200 2
- reg. von Rosen 400 3
- reg. Ridderhjelma 200 2P
- reg. von Meklenburg 400 ?
- reg. von Anhalt-Dessau 400 ?

Piechota:
- reg. gw. Karola X Gustawa 330 2
- reg. Smaland 330 1
- reg. Upland 330 1
- reg. Sudermanland 330 1
- reg. Halsinge 330 2
- reg. Westgothen 330 1

B. Wojsko elektora brandenburskiego (prawe skrzydło).
Ok. 5000 jazdy i ok. 3500 piechoty w 5 regimentach.

Dragonia:
- skw. J.F. von Waldeck 400 2
- skw. von Kanitz 400 2
- skw. Kalksteina 400 3

Rajtaria:
- reg. gw. elektora 200 1
- reg. J.F. von Waldeck 1800* 1
- reg. von Kannenberg 600 1
- reg. von Sachsen-Weimar 600 3
- reg. von Eller 400 2
- skw. von Schonaich 200 3
- skw. von Lesgewang 200 3
- skw. Brunella 200 3

Piechota:
- reg. gw. elektora 700 2
- reg. Goltz 700 3
- reg. W. von Waldeck 700 3
- reg. Sparr 700 3
- reg. von Sieberg 700 3

Dodatkowo sprzymierzeni posiadali 47 dział.

*) ze względu na zaokrąglenia można liczyć ten regiment równie dobrze i na 1500-1600 rajtarów (może komuś chciałoby się sprawdzić? :D).

STRONA POLSKA
Dane bardzo niedokładne, trudne do odtworzenia. W nowym wydaniu książki na pierwszy rzut oka nie znalazłem różnic.

A. Wojska litewskie.
Ustalone jednostki:
- pułk hetm. wlk. lit. Pawła Sapiehy (chorągwie: husarska i pancerna przejęte przez niego po Januszu Radziwille)
- pułk królewski pod komendą Aleksandra Hilarego Połubińskiego (chorągwie: króla i hetm. wlk. Sapiehy)
- pułk ks. Michała Kazimierza Radziwiłła (chorągiew husarska)
- pułk Krzysztofa Sapiechy
- pułk zmarłego wojewody smoleńskiego Filipa Krzysztofa Obuchowicza)
Razem - mniej niż 3 tys. koni. Do tego kilka komp. dragonii i piechoty węg, razem ok. 4 tys. ludzi.
Pozostałe pułki (1,5-2 tys. koni) znajdowały się pod Wincentym Gosiewskim i nie brały udziału w bitwie.

B. Armia koronna
Skład ogółem:
- zaciężne oddziały jazdy i piechoty (ok. 21-22 tys ludzi)
- pospolite ruszenie województw: wielkopolskiego, sieradzkiego, łęczyckiego, mazowieckiego, krakowskiego, sandomierskiego, lubelskiego, podlaskiego, ruskiego, wołyńskiego i bełskiego - ok. 25-30 tys. ludzi, cześć z nich odeszła potem z Jerzym Lubomirskim do Małopolski.
- komunik tatarski pod komendą Subchan Ghazi agi (ok. 2 tys. ludzi)

16 z 17 pułków jazdy, jakie zostały ustalone:
- pułk królewski pod komendą kasztelana kijowskiego Stefana Czarnieckiego
- pułk htm. wlk. kor. Stanisława Rewery Potockiego
- pułk hetm. poln. kor. Stanisława Lanckorońskiego
- pułk woj. sandomierskiego Aleksandra Koniecpolskiego
- pułk kaszt. sandomierskiego Stanisława Witowskiego
- pułk pisarza poln. kor. Jana Sapiehy
- pułk podczaszego kor. Jana Zamoyskiego
- pułk strażnika kor. Aleksandra Zamoyskiego
- pułk chorążego kor. Jana Sobieskiego
- pułk oboźnego kor. Andrzeja Potockiego
- pułk strażnika wojskowego Mariusza Jaskólskiego
- pułk księcia Dymitra Wiśniowieckiego
- pułk starosty bohusławskiego Jacka Szemberka
- pułk starosty bracławskiego Seweryna Mikołaja Kalińskiego
- pułk Stefana Piaseczyńskiego
- pułk Jerzego Bałabana
Razem 137 chorągwi (ok. 14-15 tys. koni)

Jazda autoramentu cudzoziemskiego:
- regiment gwardii dragońskiej króla pod komendą Jana Henryka von Alten-Bockum (ok. 1050 ludzi)
- kilka chorągwi dragonii, m.in. Stanisława Potockiego, Aleksandra Koniecpolskiego, Jana Zamoyskiego "i innych" (500-700 koni)

Zaciężna piechota autoramentu cudzoziemskiego:
- gwardia piesza królewska pod komendą gen. njr. Wilhelma Butlera (ok. 960 ludzi)
- regiment pieszy gen. art. kor. Krzysztofa Grodzickiego (734 porcji)
- regiment pieszy płk. Ernesta Magnusa Grotthauza (997 porcji)
- regiment pieszy wojewody sandomierskiego Jana Zamoyskiego (1168 porcji)
Razem ok. 3500 ludzi.

"Wraz z Tatarami (2000 ordy), Litwinami Połubińskiego (5-6 tys.) i pozostałymi na brzegu praskim pospolitym ruszeniem (10-13 tys. szlachty) cała armia polsko-litewska w trakcie batalii warszawskiej nie przekraczała 40 tys. żołnierzy."
Ostatnio zmieniony wtorek, 8 lipca 2008, 17:14 przez Witold Janik, łącznie zmieniany 3 razy.
Awatar użytkownika
kadrinazi
Tat-Aluf
Posty: 3578
Rejestracja: wtorek, 9 maja 2006, 12:09
Lokalizacja: Karak Edinburgh
Been thanked: 1 time
Kontakt:

Post autor: kadrinazi »

Tak informacyjnie :) jako ciekawostkę, bo nie każdy wie:
Regiment rajtarów Nyland (Nyland-Tavastehus) był regimentem fińskim

Poza tym fajnie widać na Twojej liście które regimenty armii szwedzkiej były złożone z Niemców, a które ze Szwedów i Finów.
Bardzo ciekawy ODB!
Kontakt tylko na maila
Awatar użytkownika
Witold Janik
Namiestnik
Posty: 332
Rejestracja: środa, 27 grudnia 2006, 17:21
Lokalizacja: Raszyn 1809
Has thanked: 297 times
Been thanked: 12 times
Kontakt:

Post autor: Witold Janik »

kadrinazi pisze:Poza tym fajnie widać na Twojej liście które regimenty armii szwedzkiej były złożone z Niemców, a które ze Szwedów i Finów.
...a które z Polaków :roll:

Wiedziałem, że Ci się spodoba :D
Awatar użytkownika
kadrinazi
Tat-Aluf
Posty: 3578
Rejestracja: wtorek, 9 maja 2006, 12:09
Lokalizacja: Karak Edinburgh
Been thanked: 1 time
Kontakt:

Re: [OdB] Bitwa warszawska 28-30 lipca 1656

Post autor: kadrinazi »

Witold Janik pisze:STRONA SZWEDZKA[/u

Dragonia:
- reg. fiński Berendsa 400 2
- reg. Radziwiłła 200 2
- reg. von Sulzbach 200 1

Rajtaria:
- reg. Smaland 400 1
- reg. Upland 200 1
- reg. Ostgothen 200 1
- reg. Westgothen 400 2P
- reg. Nyland 200 3
- reg. gw. Karola X Gustawa 200 1
- reg. gw. królowej 200 1
- reg. ks. Adolfa Jana 200 1
- reg. K. G. Wrangla 200 2P
- reg. Sinclaira 200 2
- reg. Taubego 200 1
- reg. Sadowskiego 600 3
- reg. Yxkull 200 3
- reg. von Boddekera 200 2P
- reg. Konigsmarcka 600 3
- reg. von Baden-Durlach 200 2
- reg. J. Waldecka 400 1
- reg. Wittenberga 200 2
- reg. Hammerskiolda 200 2
- reg. von Aschberg 200 2
- reg. von Bretlach 200 2
- reg. von Rosen 400 3
- reg. Ridderhjelma 200 2P
- reg. von Meklenburg 400 ?
- reg. von Anhalt-Dessau 400 ?

Piechota:
- reg. gw. Karola X Gustawa 330 2
- reg. Smaland 330 1
- reg. Upland 330 1
- reg. Sudermanland 330 1
- reg. Halsinge 330 2
- reg. Westgothen 330 1

Dodatkowo sprzymierzeni posiadali 47 dział.




Dzięki uprzejmości mojego znajomego ze Szwecji, Daniela Staberga, udało się dotrzeć do źródeł szwedzkich i dodać trochę poprawek :)

Berndes w bitwie dowodził Ĺbo läns ryttare czyli regimentem rajtarów fińskich, poprzednio dowodzonych przez Gustava Kurcka. Jego regimentu dragonów w bitwie nie było.

Regiment gwardii pieszej króla - "Kungl Majt's Livgarde till fots" - nie brał udziału w bitwie, stał sobie na garnizonie w Toruniu :) Zamiast tego udział wzieły:
Garde du Corps (Szwedzi) i Leibkompania Króla (Niemcy), które były formacją konną (razem szwadron 200 ludzi) i z reguły nie ma ich na planach tej bitwy :wink:

Rajtarzy z Uppland i Östgöta tworzyli po 2 szwadrony każdy - czyli po 400 ludzi z każdego regimentu.

Sadowski miał tylko jeden szwadron - 200 ludzi. Dodatkowe 400 chłopa to rajtarzy meklenburscy, którzy dołączyli do jego regimentu już po bitwie.

Regiment Anhalt-Dessau = regiment Królowej - jeden szwadron 200 ludzi.

Artyleria według źródeł szwedzkich:
Brandenburgia: 30 3-funtówek.
Szwecja: 7 12-funtówek,
6 6-funtówek,
18 3-funtówek.
Kontakt tylko na maila
Marcin G
Chasseur
Posty: 13
Rejestracja: czwartek, 29 maja 2008, 18:28
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Marcin G »

Berndes w bitwie dowodził Ĺbo läns ryttare czyli regimentem rajtarów fińskich, poprzednio dowodzonych przez Gustava Kurcka. Jego regimentu dragonów w bitwie nie było.
Gdzie był wówczas regiment dragonii Berndesa? Czyżby był dowódcą dwóch regimentów, ciekawe?
Jednostek dragonii szwedzkiej na początku wojny wcale nie było tak wiele, jak się sądzi, dlatego warto zwrócić większą uwagę na regiment B. Radziwiłła.
Interesuje mnie lista jednostek dragonii szwedzkiej w czasie "potopu".
Awatar użytkownika
kadrinazi
Tat-Aluf
Posty: 3578
Rejestracja: wtorek, 9 maja 2006, 12:09
Lokalizacja: Karak Edinburgh
Been thanked: 1 time
Kontakt:

Post autor: kadrinazi »

Najprawdopodobniej Fabian Berndes 'pułkownikował' w tym czasie dwóm jednostkom, ale jak już pisałem przejął dowodzenia regimentem fińskim i na jego czele walczył pod Warszawą.
Sprawdzę te informacje i odezwę się jak coś będę miał. Listę jednostek dragonii wrzucę w osobny temat, żeby było czytelniej:
http://www.strategie.net.pl/viewtopic.p ... 277#110277
Kontakt tylko na maila
Marcin G
Chasseur
Posty: 13
Rejestracja: czwartek, 29 maja 2008, 18:28
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Marcin G »

W naszej armii istniało coś takiego jak nominalny/tytularny szef jednostki w szwedzkiej także, bo przecież Oksestierna czy Wittenberg nie byli faktycznymi dowódcami swoich regimentów, ale ciekawe jest to w przypadku Berndesa, bo wyglądałoby na to, że taki fakt miał miejsce także w odniesieniu do oficerów niższej rangi.
Awatar użytkownika
kadrinazi
Tat-Aluf
Posty: 3578
Rejestracja: wtorek, 9 maja 2006, 12:09
Lokalizacja: Karak Edinburgh
Been thanked: 1 time
Kontakt:

Post autor: kadrinazi »

W armii szwedzkiej nie tylko marszałkowie byli honorowymi dowódcami regimentów. Jako że interesuje mnie głównie armia szwedzka z okresu 1630-1648 mogę podać kilka przykładów:
- Ruthven w 1634 roku było pułkownikiem regimentu pieszego (szkockiego lub niemieckiego), regimentu rajtarów niemieckich i skwadronu dragonów niemieckich
- słynny Torsten Stalhandske w bitwie pod Lipskiem (druga bitwa pod Breitenfeld) występują jako pułkownik regimentu fińskiego (Nyland) i regimentu niemieckiego
Oczywiście istniały poza tym regimenty 'Leib' feldmarszałków (nazwane ich imieniem) i dodatkowo regiment 'Altes Blaues’ (weterani Gustawa Adolfa) który w późnych latach 30-tych i 40-tych także był uznawany za regiment przyboczny dowodzącego.
Kontakt tylko na maila
Marcin G
Chasseur
Posty: 13
Rejestracja: czwartek, 29 maja 2008, 18:28
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Marcin G »

No to wszystko jasne. Berndes był więc oficerem zawodowym, który traktował wojnę jako "interes" i był szefem dwóch regimentów :). Ni ewiem czy mówieniu o "honorowych" szefach jednostek jest fortunne, bo raczej sugeruje, że dokładali do "interesu".
Co do Rutvena to zdaje się był Szkotem?
Awatar użytkownika
kadrinazi
Tat-Aluf
Posty: 3578
Rejestracja: wtorek, 9 maja 2006, 12:09
Lokalizacja: Karak Edinburgh
Been thanked: 1 time
Kontakt:

Post autor: kadrinazi »

W rzeczy samej, Patrick Ruthven był Szkotem, w służbie szwedzkiej od 1606 roki, już w 1621 roku dowodził regimentem Smaland - weteran jednym słowem :)
http://en.wikipedia.org/wiki/Patrick_Ru ... _Brentford
Kontakt tylko na maila
Awatar użytkownika
Miuti
Sergent
Posty: 109
Rejestracja: środa, 10 lutego 2010, 14:58
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Miuti »

Regiment Jakoba von Yxkula był na stanie garnizonu krakowskiego.
Wiem, że w czerwcu 1656 część rajtarii została wysłana z Krakowa i brała udział w bitwie pod Warszawą - ale regiment jako taki + szwadron von Rosena stały w Krakowie aż do jego kapitulacji.
Awatar użytkownika
kadrinazi
Tat-Aluf
Posty: 3578
Rejestracja: wtorek, 9 maja 2006, 12:09
Lokalizacja: Karak Edinburgh
Been thanked: 1 time
Kontakt:

Post autor: kadrinazi »

Miuti pisze:Regiment Jakoba von Yxkula był na stanie garnizonu krakowskiego.
Wiem, że w czerwcu 1656 część rajtarii została wysłana z Krakowa i brała udział w bitwie pod Warszawą - ale regiment jako taki + szwadron von Rosena stały w Krakowie aż do jego kapitulacji.
Po domniemanej wielkosci regimentu w tej bitwie widac, ze to tylko slaby skwadron (a nie szwadron - tych jeszcze wtedy nie bylo Miuti)
Kontakt tylko na maila
Awatar użytkownika
Miuti
Sergent
Posty: 109
Rejestracja: środa, 10 lutego 2010, 14:58
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Miuti »

Napisałam szwadron? O Matko Boska! Co za hańba... A nie tak dawno wypominałam na forum historyków Pewnemu Panu, że szwadron ze skwadronem pomylił...bo pomylił I to nie na forum, ale w pracy wydanej drukiem! (Służę danymi bibliograficznymi - jakby co...).

Tak to jest pisywać nocą...
Ależ mi wstyd............

Wiesz, to jest odprysk moich badań nad fluktuacją garnizonu krakowskiego.
M. in. z Krakowa wywędrował wtedy Holsten. To było jakoś po zagładzie obozu pod Mogiłą. Połowa czerwca 1656.
Awatar użytkownika
Miuti
Sergent
Posty: 109
Rejestracja: środa, 10 lutego 2010, 14:58
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Miuti »

Mam.

http://www.historycy.org/index.php?show ... ntry753431

Fragment mojej minirecenzji.

Niektóre sformułowania budzą uśmiech - że zacytuję: "Przede wszystkim zdał sobie sprawę, że wartość bojowa wojska polskiego po walkach z powstańcami [sic!] Chmielnickiego mocno się obniżyła. Wszak najlepszy materiał żołnierski został w nich wyniszczony (Żółte Wody, Korsuń, Batoh i inne nawet bardziej pomyślne bitwy [dla kogo pomyślne - no? może autor identyfikuje się z tzw. stroną przeciwną?]" Dalej; "Podstawową jednostką stał się szwadron [sic!] (batalion) złożony z pikinierów i muszkieterów". Dalej: "28 sierpnia na czele sił polsko - tatarskich rozbił ponoć [sic!} pod Strzemeszną koło Rawy trzytysięczny [no no...] oddział szwedzki (...)". Itp, itd.

Ja sobie tego szwadronu do śmierci nie wybaczę.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Historia XVI-XVIII wieku”