Waldemar Danielewicz: Żegluga śródlądowa w Polsce

[Karel W.F.M. Doorman]

WALDEMAR DANIELEWICZ - Z MOJEGO ARCHIWUM [1]

Witam, postanowiłem przedstawić historię statków rzecznych tych wiślanych, odrzańskich, jeziorowych itd. O ile wzbudzi to wasze zainteresowanie to na początek statek pasażerski o nazwie:

„KOLOS”/KOЛЛOC”
ROK BUDOWY: 1911
STOCZNIA: Włocławek [Rosja]
NR. BUD.:
DANE TECHNICZNE:
długość całkowita: 54,17 m; szerokość: 5,88 m; szerokość z tamborami: 11,33 m; wysokość burt: ?.: 0,51 m; zanurzenie max.: 0,81 m.
nośność: t
SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa podwójnego rozprężania dwu-cylindrowa o mocy 180 KM; rok budowy 1911; producent: L. Zobel, Bromberg [Bydgoszcz]
KOTŁY PAROWE:
brak danych o producencie i roku budowy; ciśnienie: 12 atm.
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: ?
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: dwa boczne koła łopatkowe Morgana; załoga: 11 osób; pasażerowie: 550 osób; prędkość: ? km/godz.
PORT MACIERZYSTY:
Włocławek
ARMATOR:
Towarzystwo Żeglugi „Krater” we Włocławku
NUMERY REJESTRACYJNE:
5026 [MPS]
HISTORIA
Zbudowany jako statek pasażersko-towarowy dla Towarzystwa Żeglugi „Krater” we Włocławku nazwany został „KOLOS”/KOЛЛOC”. Pływał z Włocławka do Warszawy. W sierpniu 1914 roku zarekwirowany przez rosyjskie Ministerstwo Putiej Soobszczenia [Ministerstwo Komunikacji] jako transportowiec dla Frontu Południowo-Zachodniego armii rosyjskiej. W 1915 roku był w ruchu od 13 kwietnia [26 kwietnia] do 5 sierpnia[26lipca]1. Przepracował 338 godzin i przebył 1836 wiorsty. Odbył 23 rejsy w tym 12 do twierdzy Nowogeorgijewsk [Modlin], 5 do Secymina, 3 do Krosnowa, 2 do Nowego Dworu i jeden do Jabłonny. Załoga statku to 8 osób: kapitan, sternik, 3 marynarzy, maszynista i 2 palaczy. Po tym okresie skierowany na niezaplanowany remont w stoczni MPS na Czerniakowie w Warszawie. Rachunek za remont z 13 czerwca [31 maja] 1915 opiewał na 2664 ruble i 57 kopiejek, plus 228 rubli za inwentarz [w tym jedna duża bandera MPS]Protokołem Nr 97 z dnia 16 czerwca [3 czerwca] 1915 roku odebrano na statku prace malarskie. Rankiem 5 sierpnia[23 lipca] odpłynął do twierdzy Nowogiergijewsk. Tam został samozatopiony prawdopodobnie 19 sierpnia [6 sierpnia]Brak dalszych informacji.
Załoga opłacana była od 14 kwietnia
1 . daty według kalendarza juliańskiego
© OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 20 marca 2011 r. Uzupełniono 1 września 2013 r. na podstawie informacji od J. Bartelskiego.
KOLOS - pierwszy od prawej strony w Warszawie. Pocztówka z 1913 r. z moich zbiorów.

[Karel W.F.M. Doorman]

WALDEMAR DANIELEWICZ ---Z MOJEGO ARCHIWUM [2]
statek pasażerski na dodatek o napędzie bocznokołowym na Zatoce Gdańskiej na pewno wzbudzał nie małą sensację zwłaszcza że dominowały na niej śrubowce. HANKA bo o niej tu mowa też ma bogatą historię, którą udało mi się ustalić i sprostować gdyż tak naprawdę nie wiele o niej było wiadomo. A więc przedstawiam HANKĘ.
Zbudowano ją w niemieckim Roβlau nad Łabą jako statek pasażerski dla Stantien & Becker, Memel [dz.Kłajpeda] w 1878 r. gdzie pływał pod nazwą „HENRIETTE” na Zalewie Kurońskim. W 1892 roku armatorzy przenieśli swoją siedzibę do miasta Königsberg [dz.Kaliningrad] w związku z czym „Henriette” pływała na wodach Zalewu Wiślanego [Frisches Haff]. Rok później statek sprzedano M. Wisbarowi. Natomiast w kwietniu 1898 roku trafił do Hamburga do W. Eicholza gdzie pływał na Łabie pod nazwą „GERTRUD”. Po niecałym roku jednostkę nabył Carl A. Wilhelm Feicht, z Hamburga. Jeszcze w lipcu 1899 statek roku trafił do Breslau [dz. Wrocław]niestety armator nie jest znany. Z kolei w 1908 roku powrócił do Memel [Kłajpeda] gdzie został przebudowany, podłuźony a także wymieniono maszynę parową. Po tej modernizacji został nazwany „VULCAN”. Po roku 1914 kupiony przez braci Bieber. W 1919 roku znalazł się w Gdańsku [Danzig]. Zakupiony przez Stanisława von Leszczyńskiego na zlecenie Ministerstwa Robót Publicznych. Nie wiadomo jak znalazł się w 1921 roku w Toruniu gdzie został nazwany „ZAGŁOBA”, przydzielony do Zarządu Rzeki Wisły. Jednostka stała w porcie zimowym gdzie była używana jako koszarka czyli hotel dla załóg statków oraz magazyn. Statek był nie przydatny do żeglugi na Wiśle ze względu na zbyt duże zanurzenie. W październiku 1927 roku statek przeszedł przy wysokiej wodzie do Gdańska gdzie został dokowany, po czym skierowany do Stoczni Gdyńskiej w Gdyni na remont i przebudowę. Nazwany „HANKA”na cześć córki inż. Eugeniusza Kwiatkowskiego ministra przemysłu i handlu, budowniczego portu w Gdyni i zwolennika rozwoju gospodarki morskiej .Uroczyste podniesienie bandery nastąpiło w Gdyni 1 lipca 1928 roku w obecności m.innymi J. Piłsudskiego gdyż w tym samym czasie podnoszono bandery na nowych nabytkach Żeglugi Polskiej S.A., statkach pasażerskich nazwanych imionami córek marszałka czyli „Jadwiga” i „Wanda”. Obydwie dziewczynki zostały matkami chrzestnymi statków podobnie jak Hanna Kwiatkowska statku „Hanka”. Eksploatowany był na wodach Zatoki Gdańskiej zawijając do Orłowa, Helu czy Zoppot [dz. Sopot]. Częste awarie spowodowały że po sezonie w 1931 roku „Hankę” wycofano z eksploatacji po 53 latach służby. 20 września 1933 roku sprzedany na złom.
ROK BUDOWY: 1878;
STOCZNIA: Gebruder Sachsenberg, Rosslau/Elbe. [Niemcy]
NR. BUD.: 29
DANE TECHNICZNE:
1871
długość całkowita: 26,00 m; szerokość: 3,75 m; zanurzenie max.: 2,10 m; wyporność: 100 t.
1927
długość całkowita: 32,03 m; długość m.p.: 31,20 m; szerokość: 3,78 m; szerokość całkowita: 8,22 m; zanurzenie: 1,2 m.; pojemność brutto: 92 RT; netto: 34 RT
SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa stojąca dwucylindrowa prod.: Gebruder Sachsenberg, Roslau; 1871 r.; moc: 100 KM.
1 maszyna parowa stojąca trzycylindrowa nieznanej produkcji o mocy 300 KM
KOTŁY PAROWE
brak informacji
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: drewno.
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: boczne koła łopatkowe; załoga: 7 osób; prędkość 18 km/godz.; pasażerów: 150 osób.
PORT MACIERZYSTY:
Gdynia
ARMATOR:
Żegluga Polska S.A., Gdynia.
NUMERY REJESTRACYJNE:
2535 [BSR.Hamburg]
© OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 19 styczeń 2011 r.
przedruk za podaniem źródła i autora.
Poniżej statek HANKA na wodach Zatoki Gdańskiej - zbiory: W.Danielewicz

[Karel W.F.M. Doorman]

WALDEMAR DANIELEWICZ ----------- Z MOJEGO ARCHIWUM [3]
dzisiaj przestawiam najdłuższy statek wiślany w jej historii a mianowicie PAN TADEUSZ. Był dłuższy od statku pasażerskiego "Bałtyk" aż o 13 m. Niestety los nie był dla niego łaskawy.
Zbudowany jako statek flagowy firmy Żegluga Parowa M. Fajans i Synowie w Warszawie, nazwany został „PAN TADEUSZ”/ПAH TAДEYШ”. Jego konstruktorem był inż Edward Fajans. Najdłuższy statek pasażerski na Wiśle, urządzony z dużym komfortem. Od 1912 roku w Warszawskim Akcyjnym Towarzystwie Handlu i Żeglugi w Warszawie. Po wybuchu wojny w sierpniu 1914 roku przebudowany w Stoczni na Solcu w Warszawie na statek szpitalny. W sierpniu 1915 roku mimo oznakowania że jest statkiem szpitalnym został zatopiony pod Wólką Gołębską przez niemiecką artylerię. W 1916 roku z wraku wymontowano kocioł parowy. Wydobyty w 1949 roku i złomowany.
ROK BUDOWY: 1911
STOCZNIA: Warsztaty Mechaniczne Żeglugi Parowej M. Fajans i Synowie, Warszawa [Rosja]
NR. BUD.:
DANE TECHNICZNE:
długość całkowita: 76,03 m; szerokość na wręgach: 6,39 m; szerokość całkowita: 11,10 m; zanurzenie: 0,61/0,81 m.
SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa podwójnego rozprężania prod.: nieznany; 1895 r.; moc: 150 KM
KOCIOŁ PAROWY
1 kocioł parowy płomieniówkowy prod. nieznany z roku 1895; ciśnienie: 12 atm.
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: drewno.
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: boczne koła łopatkowe; pasażerów 700 osób.; załoga 11 osób.
PORT MACIERZYSTY:
Warszawa
ARMATOR:
Żegluga Parowa M. Fajans i Synowie, Warszawa.
NUMERY REJESTRACYJNE:
5005 [MPS]
© OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 18 marca 2011 r.

[Karel W.F.M. Doorman]

Z MOJEGO ARCHIWUM ---WALDEMAR DANIELEWICZ [4]
tym razem ASTA
Brak informacji o wcześniejszych losach statku, prawdopodobnie zakupiona w Gdańsku przez Ludwika Fidosza z Gdyni z kredytów Banku Gospodarstwa Krajowego Oddział w Gdyni w 1927 r. Armatorem statku została firma Wody Morskie Orłowo Sp. z o.o. w Gdyni. Użytkowany jako statek pasażerski w relacji Orłowo-Zoppot [dz.Sopot]. W 1931 r. remont w Gdyni sposobem gospodarczym. Od 1933 roku w eksploatacji w porcie gdyńskim, a także do Orłowa. W 1935 roku zajęta wyrokiem sądowym przez komornika na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego. Na początku 1936 roku statek nabył gdański armator Johann Saidowski i przebudował na holownik. Statek otrzymał nowy silnik o mocy 75 KM. W 1937 roku holownik kupił Bernard Lengowski wspólnie z żoną Weroniką z domu Żurek z Bydgoszczy zamieszkali przy ulicy Smutnej 2. „Asta” oprócz przeholunków używana była jako statek pasażerski na Brdzie i Wiśle. We wrześniu 1939 roku holownik używany był przez saperów Wojska Polskiego do holowania pontonów mostowych w okolicach Chełmna. W latach okupacji jednostka używana była przez Lengowskich bez zmiany nazwy. W marcu 1945 roku holownik zajęty został na krótko przez Okręgowy Urząd Likwidacyjny w Bydgoszczy, ale po udowodnieniu praw własności został im zwrócony. W 1949 roku „Astę” upaństwowiono i przekazano Państwowej Żegludze Śródlądowej we Wrocławiu. Ekspozytura w Bydgoszczy. Od 1951 roku statek użytkowała Żegluga na Wiśle Przedsiębiorstwo Państwowe Ekspozytura Rejonowa w Bydgoszczy. Rok później holownik trafił do Bazy Remontowej w Chełmnie. Tam stwierdzono, że stan techniczny jest zły i statek nadaje się do kasacji. Wymontowano silnik i wstawiono go do przebudowywanego statku „Czerwińsk”. Jednak, z niewyjaśnionej do tej pory przyczyny kierownictwo stoczni podało dyrekcji, że to właśnie holownik „Czerwińsk” złomowano a nie „Astę” jednocześnie informując, że zgodnie z wytycznymi zmienia się nazwę „Asta” na „Certa”, co pokutowało w wielu rejestrach przez wiele lat, gdy po „Aście” nie było śladu. Sytuację wyjaśniono wprawdzie w 1954 r. w rejestrze R.D.W. Bydgoszcz gdzie urzędnik czerwonym atramentem dokonał wyjaśnienia sprawy, jednak w dokumentach P.R.S-u przy nazwie „Certa” podawano błędnie ex „Asta”.
1943 r. -
długość całkowita: 14,92 m; szerokość całkowita: 3,02 m ; zanurzenie: 0,80.; nośność: 12 t
1947 r.
długość całkowita: 14,92 m; szerokość całkowita: 3,92 m ; wysokość burt: 1,50; wysokość całkowita: 4,90 m zanurzenie: 0,80.; nośność: 12,92 t
SILNIKI GŁÓWNE:
1927
1 silnik wysokoprężny dwucylindrowy Volund o mocy 60 KM.
1936
1 silnik wysokoprężny „Deutz” czterocylindrowy o mocy 75 KM
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: stal
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: 1 śruba ; prędkość: 15 km/h.; załoga: 2 osoby
PORT MACIERZYSTY:
Bydgoszcz
ARMATOR:
P.P. Żegluga na Wiśle. Ekspozytura Rejonowa w Bydgoszczy
NUMERY REJESTRACYJNE:
419 [BSR. Bromberg od 1939 r.. ]; 6275 [P.Z.W., Bydgoszcz od 1946r.];
© OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 11 marca 2007.
Na zdjęciach ASTA w Bydgoszczy i Gdyni. Zdjęcia ze zbiorów Franciszka Manikowskiego i Jerzego Micińskiego.